નવી દિલ્હી
કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા ખેડૂતોને ફાયદો થાય તે હેતુથી અન્ન સંગ્રહ યોજના શરૂ કરવામાં આવી છે. કેબિનેટની બેઠક બાદ મોદી સરકારે આ નિર્ણય લીધો છે. આ યોજના ખેડૂતો માટે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ માનવામાં આવી રહી છે. વિશ્વની સૌથી મોટી અન્ન સંગ્રહ યોજનાને મોદી સરકારે મંજૂરી આપી છે.
કેન્દ્રીય મંત્રી અનુરાગ ઠાકુરે આ યોજના પર નિવેદન આપીને કહ્યું હતું કે આજની કેબિનેટ બેઠકમાં સહકારી ક્ષેત્રમાં વિશ્વની સૌથી મોટી ખાદ્ય સંગ્રહ યોજનાની મંજૂરી પર નિર્ણય લેવામાં આવ્યો છે. અત્યાર સુધીમાં કુલ 1450 લાખ ટનની સંગ્રહ ક્ષમતા છે અને હવે સહકારી ક્ષેત્રમાં 700 લાખ ટન સંગ્રહ ક્ષમતા શરૂ થશે. આ યોજના પર લગભગ એક લાખ કરોડ રૂપિયાનો ખર્ચ થશે. આ યોજના હેઠળ દરેક બ્લોકમાં 2000 ટન અનાજ સંગ્રહ ગોડાઉન બનાવવામાં આવશે. કેન્દ્રીય મંત્રીએ કહ્યું કે આજની બેઠકમાં સીઆઈટીઆઈઆઈએસ 2.0 લોન્ચ કરવાનો નિર્ણય લેવામાં આવ્યો છે. તેના ભાગો સીઆઈટીઆઈઆઈએસ 1.0 જેવા જ રહેશે. તેના માટે 1866 કરોડનો ખર્ચ કરવામાં આવશે.
કેન્દ્રીય મંત્રીએ કહ્યું કે આગામી પાંચ વર્ષમાં સહકારી ક્ષેત્રમાં સંગ્રહ ક્ષમતામાં ઝડપથી વધારો કરવામાં આવશે. આ પછી સંગ્રહ ક્ષમતા 2,150 લાખ ટન થશે. અનુરાગ ઠાકુરે તેને વિશ્વની સૌથી મોટી ફૂડ સ્ટોરેજ સ્કીમ ગણાવી હતી. તેમણે વધુમાં જણાવ્યું હતું કે સરકારનું આ પગલું અનનો બગાડ અટકાવશે કારણ કે હાલમાં દેશમાં મોટા પ્રમાણમાં અનાજનો સંગ્રહ ક્ષમતાના અભાવે બગાડ થાય છે. આનાથી આયાત પરની નિર્ભરતા પણ ઘટશે અને ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં અનાજ સંગ્રહ ક્ષમતાના વિકાસને કારણે ગ્રામીણ લોકો માટે રોજગારીની તકો પણ ઉભી થશે.
પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીની અધ્યક્ષતામાં કેન્દ્રીય મંત્રીમંડળે આજે કૃષિ અને ખેડૂત કલ્યાણ, ગ્રાહક બાબતોનું મંત્રાલય, ખાદ્ય અને જાહેર વિતરણ અને ખાદ્ય પ્રક્રિયા ઉદ્યોગ મંત્રાલયની વિવિધ યોજનાઓના સંકલન દ્વારા “સહકારી ક્ષેત્રમાં વિશ્વની સૌથી મોટી અનાજ સંગ્રહ યોજના”ની સુવિધા માટે આંતર મંત્રીમંડળ સમિતિ (આઈએમસી)ના બંધારણ અને સશક્તિકરણને મંજૂરી આપી છે.
વ્યવસાયિક રીતે યોજનાના સમયબદ્ધ અને સમાન અમલીકરણને સુનિશ્ચિત કરવા માટે, સહકાર મંત્રાલય દેશના વિવિધ રાજ્યો/ કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોના ઓછામાં ઓછા 10 પસંદ કરેલા જિલ્લાઓમાં એક પાયલોટ પ્રોજેક્ટ અમલમાં મૂકશે. પાયલોટ પ્રોજેક્ટની વિવિધ પ્રાદેશિક આવશ્યકતાઓમાં મૂલ્યવાન આંતરદૃષ્ટિ પ્રદાન કરશે, જેમાંથી શીખવા માટે યોજનાના દેશવ્યાપી અમલીકરણ માટે યોગ્ય રીતે સમાવિષ્ટ કરવામાં આવશે.
સહકાર પ્રધાનની અધ્યક્ષતામાં એક આંતર-મંત્રાલય સમિતિ (આઈએમસી) ની રચના કરવામાં આવશે, જેમાં કૃષિ અને ખેડૂત કલ્યાણ પ્રધાન, ગ્રાહક બાબતોના પ્રધાન, ખાદ્ય અને જાહેર વિતરણ પ્રધાન, ખાદ્ય પ્રક્રિયા ઉદ્યોગ પ્રધાન અને માર્ગદર્શિકામાં ફેરફાર કરવા સભ્યો તરીકે સંબંધિત સચિવો હશે. કૃષિ માટે ગોડાઉન વગેરે જેવી માળખાકીય સુવિધાઓના નિર્માણ દ્વારા સહકારી ક્ષેત્રમાં વિશ્વની સૌથી મોટી અનાજ સંગ્રહ યોજનાની સુવિધા માટે, મંજૂર કરાયેલા ખર્ચ અને નિર્ધારિત ધ્યેયોની અંદર અને જ્યારે જરૂર પડે ત્યારે સંબંધિત મંત્રાલયોની યોજનાઓના અમલીકરણની પદ્ધતિઓ અને સંલગ્ન હેતુઓ, પસંદ કરેલ ‘વ્યવહારુ’ પ્રાથમિક કૃષિ ધિરાણ મંડળીઓ (પીએસીએસ) માટે રહેશે.
સંબંધિત મંત્રાલયોની ઓળખાયેલ યોજનાઓ હેઠળ પ્રદાન કરવામાં આવેલ ઉપલબ્ધ ખર્ચનો ઉપયોગ કરીને યોજના અમલમાં મૂકવામાં આવશે.
યોજનાના લાભોઃ આ યોજના બહુપક્ષીય છે – તેનો ઉદ્દેશ માત્ર પીએસીએસ ના સ્તરે ગોડાઉનની સ્થાપના કરીને દેશમાં કૃષિ સંગ્રહ માળખાની અછતને દૂર કરવાનો નથી, પરંતુ પીએસીએસને અન્ય વિવિધ પ્રવૃત્તિઓ હાથ ધરવા માટે પણ સક્ષમ બનાવશે, જેમ કે: રાજ્ય એજન્સીઓ/ભારતીય ખાદ્ય નિગમ (એફસીઆઈ) માટે પ્રાપ્તિ કેન્દ્રો તરીકે કાર્ય; વાજબી ભાવની દુકાનો (એફપીએસ) તરીકે સેવા આપવી; વૈવિધ્યપૂર્ણ ભરતી કેન્દ્રોની સ્થાપના; કૃષિ પેદાશો માટે મૂલ્યાંકન, વર્ગીકરણ, ગ્રેડિંગ એકમો વગેરે સહિત સામાન્ય પ્રક્રિયા એકમોની સ્થાપના કરવી.
વધુમાં, સ્થાનિક સ્તરે વિકેન્દ્રિત સંગ્રહ ક્ષમતાનું નિર્માણ કરવાથી અનાજનો બગાડ ઘટશે અને દેશની ખાદ્ય સુરક્ષા મજબૂત થશે.
ખેડૂતોને વિવિધ વિકલ્પો પૂરા પાડીને, તે પાકના વેચાણને નુકસાન અટકાવશે, આમ ખેડૂતોને તેમની પેદાશોના વધુ સારા ભાવો પ્રાપ્ત કરવામાં સક્ષમ બનાવશે.
તે ખાદ્યપદાર્થોના પ્રાપ્તિ કેન્દ્રો સુધી પરિવહન કરવા અને વેરહાઉસથી FPS પર સ્ટોકને ફરીથી પરિવહન કરવા માટે થતા ખર્ચમાં ભારે ઘટાડો કરશે.
‘સંપૂર્ણ-સરકારી’ અભિગમ દ્વારા, યોજના પીએસીએસ ને તેમની વ્યવસાયિક પ્રવૃત્તિઓમાં વૈવિધ્ય લાવવા સક્ષમ બનાવીને મજબૂત કરશે, આમ ખેડૂત સભ્યોની આવકમાં પણ વધારો થશે.
સમયમર્યાદા અને અમલીકરણની રીતઃ કેબિનેટની મંજૂરીના એક સપ્તાહની અંદર રાષ્ટ્રીય સ્તરની સંકલન સમિતિની રચના કરવામાં આવશે.
કેબિનેટની મંજૂરીના 15 દિવસમાં અમલીકરણ માર્ગદર્શિકા જારી કરવામાં આવશે.
સરકાર સાથે પીએસીએસ ના જોડાણ માટેનું એક પોર્ટલ. કેબિનેટની મંજૂરીના 45 દિવસની અંદર ભારત અને રાજ્ય સરકારો અમલમાં આવશે.
કેબિનેટની મંજૂરીના 45 દિવસમાં પ્રસ્તાવનો અમલ શરૂ થશે.